Een roffel van ontroerend roze

Verslag door Tine Wilde

Foto's door Marna Slappendel [zie tab Photos]

Moderatoren: Marc Prüst en Sterre Sprengers
Gasten: Jan Dirk van den Burg, Gita Cooper-van Ingen, Albert Den Iseger, Bieke Depoorter, Arno Haijtema, Arja Hop & Peter Svenson, Elza Jo, Marcel Molle, Antoinette Nausikaä, Krista Rozema, Daphne Wageman
Productie: Lotti Pronk

Voor de laatste keer in 2018 opent DeZwijger zijn deuren voor De Donkere Kamer. Het is dinsdagavond 18 december en de zaal loopt weer prettig vol. We zijn benieuwd waar Marc Prüst en Sterre Sprengers ons deze avond naar toe zullen voeren. Centraal staat in ieder geval een reis door 2018 en een vooruitzicht naar 2019. Ze beginnen met een dubbele oproep.

In de eerste plaats vragen Mark en Sterre aandacht voor de opnieuw in het leven geroepen So Awards van DuPho. Krista Rozema, art director van KesselsKramer, is een van de ambassadeurs en praat ons bij. Deze Selection Of dutch photography is een fotografie-wedstrijd waarbij de creatieve identiteit van de professionele fotograaf voorop staat. Er zijn geen afzonderlijke categorieën ingesteld en er wordt geen onderscheid gemaakt tussen werk in opdracht of vrij werk. Tot en met 31 december 2018 kan je 7 tot 12 foto’s insturen die representatief zijn voor je werk van het afgelopen jaar. Het kan gaan om een serie of om losse foto’s. Doe het en laat zien wat je individuele kracht is!

De tweede oproep komt van Marcel Molle [www.marcelmolle.com], bestuursvoorzitter van De Zilveren Camera : de Nederlandse prijs voor fotojournalistiek en documentaire fotografie. Deze prijs kent wel categorieën - negen om precies te zijn. Daarnaast is er een prijs voor storytelling. Het beeldmateriaal moet in 2018 zijn gemaakt en inzenden kan nog tot 2 januari 2019. Op 1 februari worden de prijswinnaars bekend gemaakt in theater Gooiland. Primeur: de koning zal ook bij de uitreiking aanwezig zijn, want in 2019 bestaat de Zilveren Camera 70 jaar.

Dan vertelt Elza Jo over haar werk. Ze werkt als fashion fotograaf en wordt vertegenwoordigd door galerie Cokkie Snoei. Elza Jo staat bekend om haar eclectische fotografie: haar werk staat letterlijk nooit stil. Ze is gefascineerd door jeugd: het vieren van jong zijn en de pijn die daarmee gepaard gaat, zoals in de kwetsbaarheid van jonge artiesten. Omdat steeds meer tijdschriften online gaan is het bewegend beeld (de ‘gifjes’) interessant, want het houdt de aandacht van het publiek langer vast. De logische stap naar film heeft zich vertaald in een eerste documentaire Jolene (2018) die op 2Doc valt te bewonderen. Haar tweede documentaire over de YouTube-ster Famke Louise is net uit. Famke Louise is een vierdelige serie over een 19-jarige vlogger en zangeres. De onderliggende vraag voor Elza Jo is wat vrouwelijke kracht kan zijn en hoe dat eruit kan zien.

De eerste pitch wordt verzorgd door Daphne Wageman  (1982). Zij studeerde typografisch design, (foto)styling en conceptuele fotografie. In 2014 begon zij studio Studio Silverglass. Daphne heeft zich gespecialiseerd in conceptuele- en portretfotografie op glas, waarin ze de analoge Dry Plate techniek uit 1871 gebruikt. Vanavond vraagt zij financiële ondersteuning voor een proefopstelling van interactieve installatie Blindzicht. Met dit project wil ze bezoekers laten ervaren hoe het is om blind te worden. Zo liet ze in een eerdere tentoonstelling met een voelbare relief-foto bezoekers ervaren hoe een beeld verandert naarmate je zicht verdwijnt.

Gita Cooper-van Ingen is de tweede pitcher die een donatie vraagt voor een project, waarin ze vanuit haar eigen ervaring met seksueel misbruik de vraag stelt welke plaats vrouwen in de samenleving innemen. ‘Plaats’ bedoelt ze letterlijk en haar doel is dan ook om een ander perspectief te zoeken, niet door te choqueren, maar door een nieuw landschap te creëren via het fotografisch beeld.

Als laatste pitch vraagt het kunstenaarsduo Peter Svenson & Arja Hop een bijdrage voor hun project Mangroves. Zij onttrekken sappen aan allerlei planten, in dit geval de Mangroves in Nieuw Zeeland, waarmee ze vervolgens kleurstalen samenstellen.

De laatste spreker voor de pauze is fotograaf Albert Den Iseger. Als allround showbizz fotograaf werkt hij onder meer voor de Privé en de Telegraaf. Wanneer Mark hem naar de invulling van zijn werkdag vraagt begint deze society fotograaf enthousiast te vertellen hoe de relatie tussen hem en de opdrachtgever in de loop van de tijd is veranderd. De contacten zijn intensiever en transparanter geworden en veel initieert hij zelf. Ondertussen zien we alle ‘celebs’ op de schermen uitgebreid voorbij komen. Deze Privé-detective geniet zichtbaar van zijn vak. Op de vraag van Mark of er nog wensen zijn komt dan ook een resoluut ‘neeeee!’ Hij heeft het mooiste beroep van de wereld en wil blijven doorgaan met dit avontuurlijk leven. Zijn drijfveer is een blijvende verbijstering over de showbizz-wereld die hij de zijne mag noemen.

Fotograaf des Vaderlands Jan Dirk van der Burg trapt na de pauze af met een beeldcolumn die zijn kijk op 2018 weergeeft en alvast een voorzet op het fotografisch landschap van 2019 laat zien. Volgens Jan Dirk beleven we op dit moment de Gouden Eeuw van de Fotografie: we hebben de beste camera’s en de grootste hoeveelheid foto’s, publicaties en live talkshows. Hoe kan hij als ambassadeur nog de fotografie stimuleren? Liever wijst hij ons op drie gevaren voor 2019 aan de hand van zijn fotoseries. Het eerste gevaar is de beeld-tsunami die over ons wordt uitgestort - we zien mannen met stekelhaar en sekswerkers die zichzelf portretteren bij een radiator voorbijkomen. Een tweede gevaar ziet Jan Dirk in de veelheid aan BN’ers die ineens allemaal ook fotograferen. Het laatste gevaar, hoe kan het ook anders, schuilt in de moeizame relatie tussen fotografie en geld. Er wordt steeds minder geld uitgegeven voor foto’s (denk aan de opkoop van ANP en Hollandse Hoogte door John de Mol). Een lichtpuntje: er zijn meer prijzen dan ooit die worden uitgegeven. Het wereldje is klein, dus meedoen aan al die prijzen, je komt heus een keer aan de beurt… Hiervoor heeft Jan Dirk ter afsluiting nog wel een tip. Denk goed na hoe je op de foto wilt staan wanneer de prijzencheque wordt overhandigd: ga je boven- of onderhands handjes schudden?

Vervolgens vertelt Antoinette Nausikaä (1973) over haar boek Breathing Mountains. Zij studeerde aan de Rietveldacademie en de Rijksacademie te Amsterdam en maakt als onafhankelijk kunstenaar voor haar onderzoek gebruik van fotografie, video en tekeningen. Breathing Mountains gaat over acht heilige bergen die Antoinette heeft onderzocht in een persoonlijke zoektocht naar stilte en rust. Fotografie neemt hier een derde perspectief in doordat ze ook zichzelf in dit procesmatige werk meeneemt. Het verhaal van de bergen wordt niet chronologisch verteld, maar laat verschillende lijnen door elkaar lopen. Als een dwarsdoorsnede van een poging om te komen tot een universele balans tussen mens en natuur.

Arno Haijtema (1959), Volkskrant-journalist, fotorecensent en schrijver blikt vervolgens terug op 2018. Hij constateert een toenemend wantrouwen ten aanzien van de media. Bovendien plaatst hij vraagtekens bij de criteria die worden gehanteerd bij het beoordelen van foto’s. Hij noemt het voorbeeld van de winnende World Press Photo, waarop te zien is hoe een mens letterlijk in lichterlaaie staat. Wanneer een foto enkel op formele criteria (kleur, compositie, beweging) wordt beoordeeld kan het menselijk aspect gemakkelijk worden vergeten. Hij bespreekt als tegenhanger de winnende Zilveren Camera serie van Chris Keulen, waarin juist het diep menselijke aspect - kwetsbare liefde - wordt benadrukt. Dagbladjournalistiek verandert. Hoe kunnen fotografen relevant blijven? Haijtema drukt ze op het hart om toch vooral hun werk te blijven aanbieden: op manifestaties, in fotoboeken en natuurlijk door mee te doen aan competities zoals de Zilveren Camera. Hij sluit af met een ontroerend in memoriam voor Willem Poelstra die dit jaar op 62-jarige leeftijd overleed.

Hierna laat Bieke Depoorter (1986) een korte presentatie van haar installatie in FotoMuseum Antwerpen zien. Zij is een Belgisch fotograaf en sinds 2016 verbonden als volledig lid aan het gerenommeerde fotoagentschap Magnum Photos. In het vraaggesprek met Sterre geeft Bieke aan dat samenwerking en dialoog in haar projecten voorop staat. Ze neemt ons mee in haar zoektocht naar Michael in Portland, een man met bipolaire stoornis, die haar enkele koffers met zijn werk heeft gestuurd en nu spoorloos is. Als een detective gaat zij op zoek naar mensen die hem hebben gekend, plaatsen waar hij kan zijn geweest en probeert door middel van fotografie Michael te begrijpen. Zijn werk en haar werk worden samengevoegd tot een verhaal zonder eind. Ook in project Agata is een soortgelijke symbiose zichtbaar. Fotograaf en gefotografeerde gebruiken elkaar: de fotograaf die iets van zichzelf in haar onderwerp herkent - Agata die op haar beurt begrijpt hoe de invloed van de fotografie haar leven kan beïnvloeden. Uiteindelijk zijn de projecten van Bieke een universele zoektocht naar de mens in al zijn facetten. Ze wil het ‘echte’ zoeken in de mens terwijl ze weet dat ze het nooit zal vinden. Bieke Depoorter bevraagt het fotografisch medium middels een intieme relatie met de ander. Haar solotentoonstelling in het FOMU te Antwerpen is nog te zien tot 10 februari 2019.

Voor we eindigen is er nog de uitslag van de pitch: Daphne Wageman wint met grote voorsprong, gevolgd door Gita Cooper-van Ingen en een derde plaats voor Arja Hop & Peter Svenson. Tot slot is er een voorproefje van DDK#40 op 31 januari 2019: de teaser Shadow Game van Prospektor. Dan is het toch echt tijd om iedereen fijne dagen toe te wensen en deze Donkere Kamer voor het jaar 2018 af te sluiten. Op naar een spannend nieuw jaar.