DDK Live #38: Paris Photo Special

door Erik Vroons

Atelier Néerlandais – in 2014 opgericht en sindsdien gefinancierd door de Nederlandse ambassade in Parijs – is een platform voor Nederlands ontwerp, de kunsten en het boek; het biedt een podium aan culturele ondernemers, en daarmee is het de perfecte 'maison d'hôtes' voor deze editie van De Donkere Kamer.

Dit 'live magazine' van DuPho, in de context van Paris Photo en in samenwerking met Nederlands Fotomuseum Rotterdam, wordt geleid door Anne Ruygt en Marc Prüst. De gesprekken worden voor deze gelegenheid gevoerd in het Engels en het uitgangspunt is om de enorme reikwijdte en het innovatieve karakter van de hedendaagse Nederlandse fotografie voor een internationaal publiek over het voetlicht te brengen.

Sinds 1975 organiseert het Rijksmuseum jaarlijks de tentoonstelling Document Nederland, waarvoor een Nederlandse fotograaf wordt gevraagd een actueel maatschappelijk onderwerp in beeld te brengen. Stacii Samidin (1987) nam deze opdracht graag aan. Hij heeft verschillende cafés met hun stamgasten, klanten en kasteleins in beeld gebracht: “Het maakt eigenlijk niet uit waar ik fotografeer, ik ben altijd op zoek naar de menselijkheid van een groep waarover vooroordelen bestaan. Die stereotypen wil ik met mijn werk doorbreken.”

Stacii maakte eerder naam met ‘Societies’. Hij leefde als fotograaf tussen de keiharde straatbendes van Los Angeles en trok op met jongeren in de 'banlieues' van Frankrijk; hij documenteerde families op een van ’s werelds grootste sloppenwijken in Nairobi, maar ook het roerige straatleven in Rotterdam.

“Het gaat in mijn werk altijd over verbondenheid en een eerlijke blik van binnenuit, en daarom werk ik nog steeds met dezelfde mensen waarmee ik in Rotterdam met opgegroeid. Mijn beeldtaal is de expressie van die sociale achtergrond.” Document Nederland (te zien t/m 20 januari 2019) werd ontwikkeld in nauwe samenwerking met de vermaarde ontwerper Irma Boom en is voor Stacii een logische voortzetting van 'Societies'. Hij werkt vrijwel uitsluitend analoog, met twee camera's – één geladen met een zwart-wit rolletje en de ander met kleurfilm. De lens schroeft hij desgewenst op en af, dat laat hij afhangen van de situatie.

Dan is het de beurt aan de drie fotografen die in slechts drie minuten het project uit de doeken doen waarvoor ze (financiële) steun zoeken. De 'pitchers' zijn: Chaim Dijkstra, voor de verdere ontwikkeling van zijn experimenten om de basis kleuren uit het prisma (RGB) te kanaliseren met zijn zelfgebouwde camera; Laura Hospes, die een online platform heeft opgezet waarop 'leden' haar nieuwe leven na zware, suïcidale depressies kunnen volgen; Bart Lunenburg, die werkt aan een nieuw project dat betrekking heeft op ons stedelijke landschap – hem staat een samensmelting van fotografie, performance, video, sculptuur en installatie voor ogen, waarbij onder andere gebruik wordt gemaakt van een 3D- scanner.

De volgende gast is Paulien Oltheten (1982). Met fotografie en video benadrukt zij typische menselijke patronen, fysieke houdingen en acties, soms illustrerend met tekeningen, teksten of gesproken opmerkingen. Ze opereert met opzet op het koord tussen realiteit en enscenering. Via het Mondriaan Fonds was Paulien ondergebracht bij Atelier Holsboer in Parijs. Voor deze residency werkte ze voornamelijk in La Défense: “Voor mij is deze kantorenwijk de uitgelezen locatie. Ik ben altijd op zoek naar een moment van verwarring, van een ontregeling. Bijvoorbeeld door mensen die gehaast naar hun werk lopen een korte vraag te stellen, op iets te laten reageren.”

De werkmethodes van Paulien laten zich niet gemakkelijk samenvatten, maar gelukkig documenteert zij haar acties secuur en wat volgt is een kort filmpje waarop te zien is hoe ze opereert. Paulien spoort het publiek aan om vooral ook zelf een kijkje te nemen in La Défense – bij voorkeur rond een uur of acht 's ochtends, wanneer iedereen zich gehaast naar kantoor begeeft. Anne Ruygt vraagt tot besluit ook naar het nieuwste werk van Oltheten, maar daarover wil ze nog niet al te veel kwijt, anders dan dat haar standplaats wederom Parijs is, ditmaal in de woonwijk Olympiades.

(In de korte onderbreking wordt het publiek, zoals gebruikelijk, in de gelegenheid gesteld om middels een muntje de voorkeursstem voor de 'pitchers' te geven. Uitslag volgt aan het einde van dit programma).

Het tweede deel van DDK Live #38 heeft vooral betrekking op fotografie instituties. Martijn van den Broek, conservator bij het Nederlands Fotomuseum, maakt korte YouTube filmpjes naar aanleiding van een specifiek onderdeel uit de museum collectie van het Nederlands Fotomuseum Rotterdam (Archive Dive) en hij verteld vervolgens hoe het publiek wordt aangespoord om te helpen bij de ondertitels van de ruim 500.000 foto's die Cas Oorthuys in zijn leven heeft gemaakt.

Weduwe Lydia Oorthuys was bij leven zeer zorgvuldig in de archivering van de talloze onderwerpen die Cas' oeuvre omvat, maar uitgaande van de filosofie 'vele handen maken licht werk' heeft het Fotomuseum nu een 'tool' ontwikkeld (Captions For Cas) waarbij vrijwilligers gedetailleerde kennis met betrekking tot de inhoud van deze foto's delen. Daardoor kunnen de beelden nog nauwkeuriger worden beschreven.: “Computers kunnen al heel veel, vandaag de dag, maar we hebben nog steeds mensen nodig voor een dergelijke klus,' zo stelt Martijn van den Broek. “We doen dit nu met zo'n 700 vrijwilligers en die blijken behoorlijk competitief waar het gaat om het spuien van hun kennis met betrekking tot deze beschrijvingen.”

Suzanne Henning, directeur van DuPho, heeft een innovatieve oplossing voor een ander probleem: hoe kunnen we de vele vragen over licenties, copyright e.d. beter/ effectiever stroomlijnen? Ze heeft daarvoor een applicatie ontwikkeld – PicaPro – die werkt middels 'blockchain': het systeem waarbij computers zo met elkaar geschakeld zijn dat op een veilige – afgeschermde – manier data kan worden verzameld en gedeeld. PicaPro zit nog in de testfase, maar er is goede hoop dat deze app zal helpen bij het maken van licentie-afspraken tussen makers en afnemers: “Het gaat het er vooral om zonder tussenpersoon duidelijkheid te hebben over auteursrecht.”

Joachim Naudts leidt de redactie van EXTRA, het lijfblad van FoMu Antwerpen. Hij is op Paris Photo om het nieuwe nummer aan te kondigen: “Het thema is Elitair,” zegt Joachim. “Fotografen worden niet graag gezien als elitair, of als vertegenwoordigers van 'high art', maar daar was het ons ook niet om te doen. Wij wilden liever ingaan op het meer algemene gegeven dat er mensen zijn in deze wereld die geboren worden met privileges en de vraag is in hoeverre wij, de wereld van kunst en fotografie, ons van die positie bewust zijn en ook: hoe gaan we daar mee om?”

De laatste gast van deze editie van DDK Live is Emeric Glayse, sinds 2015 directeur van de Carmignac Photojournalism Award – dit jaar gewonnen door Kadir van Lohuizen en Yuri Kozyrev (beide verbonden aan het agentschap NOOR). Emeric legt uit hoe hij kan helpen, als de fotografen daar om vragen: “We hebben een uitgebreid netwerk en bemiddeling vanuit onze organisatie kan processen versnellen.” De maatschappelijke thema's voor deze prestigieuze Award (jaarlijks, 50.000 euro voor de winnaar) worden altijd vooraf bepaald en vervolgens is er een 'open call'. Een jury stelt in eerste instantie een shortlist samen uit alle inzendingen en vervolgens wordt daar een winnaar uit gekozen.

Marc Prüst: “50.000 euro is veel geld. Waar komt dit vandaan?” Emeric legt uit dat het in Frankrijk bij wet geregeld is dat bedrijven zoals Carmignac een bepaald percentage van hun winst aan de kunsten moeten afdragen: “Maar wij zijn heel content met deze 'gedwongen' regeling. Ik ben zelf althans zeer te spreken over de resultaten van de afgelopen edities van onze Award. Ook nu weer, met het werk van Kadir en Yuri, met betrekking tot hun “Arctic: New Frontier”. Het is voor ons heel belangrijk dat dit soort uiterst complexe en tijdrovende projecten geproduceerd kunnen worden.”

Uitslag van de pitch:

Laura Hospes: 473 euro

Bart Lunenburg: 400 euro

Chaim Dijkstra: 127 euro

Volgende edities van DDK Live zijn op 21 november in Rotterdam en 18 december in Amsterdam